Ruim zevenenveertig is ze als ze in 2009 meedoet met ‘Britain’s got talent’. Susan Boyle is haar naam, afkomstig uit het Zuid-Schotse Blackburn. Vlak voordat ze haar lied ten gehore mag brengen, zie je wat shots van haar achter de schermen. Rustig zit ze op een bankje, omringd door allemaal jong grut, bij wie de spanning van hun gezichten is af te lezen. Susan echter hapt doodgemoedereerd in een boterham met kaas. Wanneer het haar beurt is stapt ze onbevangen, met een parmantig huppelpasje, het podium op. Nee, ze oogt niet bepaald snugger. En met haar bloemetjesjurk en open schoentjes, waar haar tenen frivool uit omhoog wippen, wekt ze de lachlust op van het publiek. De drie aanwezige juryleden staan al in de startblokken om haar genadeloos af te serveren. Hun cynische vragen en opmerkingen zijn niet van de lucht. Maar Schotse Susan laat zich niet van de wijs brengen. “I’m gonna make that audience watch”, zegt ze zonder enige schroom. Ze heeft geen woord teveel gezegd. De eerste tonen zijn nog maar nauwelijks over haar lippen gerold of kreten van bewondering klinken door de zaal. Volkomen verrast luistert het publiek naar haar vertolking van ‘I dreamed a dream’ uit de musical Les Misérables. Met haar ontroerend mooie stem weet ze haar toehoorders in het diepst van hun harten te raken. Vergeten zijn haar leeftijd en onaantrekkelijke voorkomen. Nog voordat de laatste noten weerklinken brengen publiek én jury haar minutenlang een staande ovatie.

“Whithout a doubt that was the biggest surprise I have had in three years of this show”, is de bewonderende reactie van het eerste jurylid. Een tweede collega vult aan: “I honestly think that we were all being very cynical and I think this was the greatest wake-up-call ever.” Treffender had ze het niet kunnen verwoorden. Susan Boyle, dat lelijke Schotse eendje, blijkt tot ieders verbazing over een uitzonderlijk zangtalent te beschikken. De respectloze bejegening die haar aanvankelijk ten deel viel, is na haar optreden omgeslagen in diepe bewondering en respect.

Wat jammer, denk ik bij mijzelf. We staan vaak zo snel klaar met vooroordelen. Daarmee kunnen we de ander, onbewust of ongewild, enorm kwetsen. Hoezeer we geneigd zijn anderen te bekritiseren illustreert deze parabel, afkomstig uit het boek ‘De Wereldziel’ van de Franse filosoof Frédéric Lenoir. Een kind vraagt aan zijn vader wat het geheim is van geluk. Daarop zegt de vader tegen zijn zoon: “Kom met me mee.” Ze verlaten het huis, de vader op hun oude ezel, de zoon te voet. Verontwaardigd zeggen de dorpelingen: “Wat een slechte vader die zijn zoon laat lopen!” “Heb je het gehoord mijn zoon? Laten we terug naar huis gaan.” De volgende dag zet de vader zijn zoon op de ezel en loopt er zelf naast. Dan roepen de dorpelingen: “Wat een ontaarde zoon die geen eerbied heeft voor zijn vader en hem laat lopen!” “Heb je het gehoord mijn zoon? Laten we terug naar huis gaan.” De volgende dag gaan ze samen op de ezel zitten. De dorpelingen: “Hebben ze dan geen hart dat ze dat arme beest zo zwaar belasten!” “Heb je het gehoord mijn zoon? Laten we terug naar huis gaan.” Als ze weer thuis zijn, zegt de vader tegen zijn zoon: “Je vroeg me naar het geheim van geluk? Wat je ook doet, er zal altijd iemand zijn die iets aan te merken heeft. Doe wat jij goed vindt en je zult gelukkig zijn.”

En Susan Boyle? Van simpele Schotse huisvrouw is zij uitgegroeid tot wereldster. Kritiek, ach dat deert haar niet. Zij doet wat ze van jongs af aan het liefst heeft gewild: zingen. Daarmee is ze gelukkig. En laten we alsjeblieft alle andere Susans, met minder in het oog springende gaven dan zij, met even veel respect behandelen. Want een mens is zoveel meer dan wat uiterlijk zichtbaar is.